Poniżej przedstawiamy raport dotyczący diagnozy społecznej dla ścieżki Coal-to-Nuclear w Polsce, która została przeprowadzona w ramach projektu DEsire.

Efektem prac Instytutu Sobieskiego w ramach tego projektu było opracowanie trzech raportów tematycznych, tworzących spójny cykl analiz poświęconych transformacji energetycznej w Polsce. Poniżej prezentujemy trzeci raport z serii, zatytułowany „Diagnoza społeczna. Coal-to-Nuclear dla Polski”, który koncentruje się na analizie społecznych aspektów transformacji energetycznej w Polsce i na świecie. Dokument analizuje postrzeganie energetyki jądrowej przez opinię publiczną oraz prezentuje wyniki jakościowej diagnozy społecznej obejmującej mieszkańców Opola oraz przedstawicieli polskiego sektora energetycznego. Opracowanie to stanowi kolejny krok w kierunku wypracowania praktycznych rozwiązań, umożliwiających Polsce osiągnięcie celów związanych z dekarbonizacją oraz zwiększeniem efektywności i bezpieczeństwa energetycznego.

Autorami raportu są:
– Anna Przybyszewska
– Urszula Kuczyńska
Współpraca: Hanna Uhl

Raport wskazuje, że od czasu inwazji Rosji na Ukrainę poparcie dla energii jądrowej wzrosło zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w Unii Europejskiej. W Polsce aż 93% respondentów wyraziło poparcie dla tej technologii. Mimo to na poziomie lokalnym nadal obserwuje się obawy i napięcia, wynikające głównie z braku skutecznej komunikacji między inwestorami a władzami lokalnymi oraz społeczeństwem. Brak włączenia mieszkańców w proces decyzyjny prowadzi do poczucia marginalizacji, co w konsekwencji sprzyja nieufności i oporowi wobec nowych inwestycji.  

Diagnoza społeczna wykazała, że poziom wiedzy respondentów na temat energetyki jądrowej (bez względu na generację reaktorów III i IV, w tym SMR) jest powierzchniowy i opiera się głównie na przypadkowych, niezweryfikowanych źródłach. Wiele badanych osób posiada utrwalone przekonania o wysokim niebezpieczeństwie związanym z tą technologią, a ich percepcja zagrożenia jest w dużej mierze kształtowana przez doniesienia o awariach jądrowych oraz przekazy medialne, często odwołujące się do katastrofy w Czarnobylu. Mimo to uczestnicy badania dostrzegali również pozytywne aspekty, takie jak możliwość obniżenia kosztów energii oraz zwiększenie niezależności energetycznej kraju.

Analiza postaw społecznych pozwoliła wyróżnić trzy głównych grup: zwolenników, osoby neutralne i przeciwników energetyki jądrowej. Zwolennicy akcentowali jej korzyści ekonomiczne i ekologiczne, osoby neutralne wskazywały na niedobór rzetelnych informacji, natomiast przeciwnicy wyrazili obawy związane z promieniowaniem oraz wysokimi kosztami budowy elektrowni jądrowych..  

Skuteczna realizacja projektów jądrowych, w tym opartych o ścieżkę Coal-to-Nuclear wymaga dobrze opracowanej strategii komunikacyjnej, opartej na transparentności procesów, otwartym dialogu oraz aktywnym zaangażowaniu społeczności lokalnych w proces decyzyjny. Kluczowe jest przełamanie społecznej nieufności i zapewnienie rzetelnych źródeł informacji. Szczególną rolę odgrywają uznani eksperci oraz władze lokalne. Ponadto raport podkreśla, że „upolitycznianie” debaty o energetyce jądrowej jest negatywnie odbierane i może utrudniać budowanie społecznej akceptacji.

Zapraszamy do lektury!

Materiał przygotowany na potrzeby zadania badawczego „Diagnoza społeczna oraz przygotowanie materiałów analitycznych wspierających wdrożenie planu modernizacji elektrowni i bloków energetycznych przez wykorzystanie reaktorów jądrowych generacji III/III+ i IV”, w ramach Projektu DEsire “Plan dekarbonizacji krajowej energetyki zawodowej na drodze modernizacji z wykorzystaniem reaktorów jądrowych” finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Strategicznego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych „Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków” GOSPOSTRATEG VI, nr umowy: GOSPOSTRATEG-VI/0032/2021-00.